Kto by pomyślał, że w Maroku też jest jeden dzień w roku kiedy na ulicach leje się woda strumieniami. Dzieciaki ganiają się z pełnymi butlami cali mokrzy, a i dorośli niekiedy biorą w tym udział. Nawet nieznajomy może być zmoczony.. a wszystko ma ukryte znaczenie i przesłanie. Chodź opowiem Ci czym jest Aszura.
Przeddzień lanego poniedziałku, a ja po powrocie z lokalnego kościoła zasiadłam na kanapie w domu rodzinnym w Maroku i gdybam czy wypada oblać jutro kogoś wodą. Wtem wpada siostrzenica.. pyta jak moja Wielkanoc oraz czy dzieci w Polsce jakoś specjalnie bawią się podczas tych świąt. Dla niej to coś innego i nowego, zatem to ja wyjątkowo robię dziś za bajarza i zaczynam swoje opowieści. Przez wszystkie drogi krzyżowe, rezurekcje, radość ze zmartwychwstania, dochodzimy do śmigusa dyngusa. Dnia ukochanego przez polskie dzieciaki. Jednak tu moja historia jest przerwana w trakcie, tuż przed tym gdy już miałam szukać obrazów czy filmów ukazujących “wet monday”.
Siostrzenica radośnie wstała, poszła po swój telefon i po chwili ukazuje mi zdjęcia oblewających się Marokańczyków. Dumnym głosem oznajmia mi, że w Maroku też jest taki lany poniedziałek i nie muszę jej pokazywać na czym to polega. Zdumiałam się lekko..
~ czym jest to święto?
A historia zaczyna się niewinnie. Bowiem w dziesiątym dniu pierwszego miesiąca kalendarza hidżry wypada w Maroku święto zwane Ashura. Jest to dzień pełen tradycji, ulicznego folkloru oraz smakołyków. To świetna okazja do różnych uroczystości oraz kolejnych licznych spotkań z bliskimi i rodziną.
O samym kalendarzu muzułmańskim i znaczeniu miesiąca, w którym upamiętnia się Ashurę, pisałam przy okazji w innym wpisie. Jeśli ciekawi Cię jak funkcjonuje kalendarz hidżry i jakie znaczenie ma pierwszy miesiąc muharram, to zajrzyj najpierw do wpisu – Hijra Year.
Teraz zajmijmy się jednak tym konkretnym świętem. Ashura (Aszura) bowiem znana jest w całym świecie muzułmańskim i utożsamiana jest często jako jedno z ważniejszych świąt. Czego dotyczy? To w sumie zależy kogo spytamy.. Muzułmanie sunniccy i szyiccy inaczej obchodzą dzień Aszury.
W islamie sunnickim, czyli tym obowiązującym także w większości w Maroku, jest to dzień upamiętniający wydarzenia związane z ucieczką przed Faraonem, kiedy to prorok Mojżesz i Izraelici przedostali się przez Morze Czerwone. Jest to dzień radosny i pozytywny, a wielu ludzi na pamiątkę tamtego zdarzenia wprowadza okazjonalny post, mając nadzieję na przebaczenie grzechów z poprzedniego roku (muzułmańskiego). Wielu sunnitów uważa, że post to jedyny słuszny sposób obchodzenia tego święta i sprzeciwia się innym tradycjom, które praktykowane są choćby w Maroku.
Natomiast muzułmanie wyznający islam szyicki, uważają Aszurę, jako wspomnienie bardziej smutnego wydarzenia. Mianowicie, to dzień, w którym jako męczennik zginął w bitwie pod Karbalą wnuk proroka Mahometa. Ludzie obchodzą zatem ten dzień modląc się w meczetach i wspominając życie oraz śmierć Husajna. Następnie ubierają się w tradycyjne stroje pokazując na swój sposób żałobę.
~Aszura w Maroku
Zatem dla jednych to pozytywny dzień i wspomnienie cudu, a dla innych to czas autorefleksji oraz żalu. Tymczasem w Maroku, to o wiele wiele więcej..
Pomimo sprzeciwu różnych krajów oraz nieprzychylności niektórych uczonych ze świata islamu, w Maroku Aszurę obchodzi się szeroko jako zbiór kulturowy. Powiązania tego dnia z religią są niewielkie. Mówi się, że zobaczymy tu raczej typową mieszankę marokańskich tradycji i rytuałów, gdyż w tym dniu, ludzie uczestniczą w różnych obrzędach i praktykach. Oprócz powszechnych duchowych, jak zalecany post czy jałmużna w tym okresie, wielu Marokańczyków celebruje także sięgającymi wieków kulturowymi praktykami jak polewanie się wodą.
Są uroczystości związane z wodą, z ogniem, z karnawałowymi i teatralnymi przebierankami, rozdaje się prezenty, słodycze. Gotuje się specjalne potrawy, sprząta dom, a całość ma charakter bardzo uroczysty i podniosły. Nastał bowiem nowy rok, a wszędzie na ulicach przez ostatnie kilka dni, usłyszeć można było radosne mabrouk laawasher – szczęśliwych dziesięciu dni.
~ marokański śmigus dyngus
W Maroku Aszurę obchodzi się zatem jako radosny i kolorowy twór, który ma duże znaczenie społeczne i kulturowe. Jest to okazja do wspólnego świętowania, modlitw, wsparcia wspólnot i solidarności. To wyjątkowy czas dla dzieci, kiedy to rozdaje się im pieniądze i słodycze. A jednym z najbardziej charakterystycznych elementów obchodów Aszury w Maroku jest tradycja oblewania się wodą, która szerzej funkcjonuje tylko w niektórych regionach kraju. Nazywa się ją dniem Zamzam, które swoją nazwę wzięło od świętej studni z wodą znajdującą się w Mekce w Arabii Saudyjskiej.
Dzieci wcześnie rano zrywają się z domu, w którym panuję chaos sprzątania oraz przygotowywania specjalnych świątecznych potraw, i gnają na ulice gdzie będą oblewać przechodniów wodą. Woda symbolizuję tu oczyszczenie duchowe i wyrażenie radości z okazji święta. Choć niektórzy mawiają, że ma także znaczenie historyczne i jest powiązane z jedną z praktyk szyickich. Kiedy to ludzie kropią swoje mienie i rodzinę, dając mu błogosławieństwo. Co ciekawe, woda w wielu kontekstach pogańskich oznacza życie, przez co mówi się, że została ona włączona do rytuałów Aszury ze świata poza islamskiego (z obrzędów, które istniały tu plemiennie przed pojawieniem się religii).
Tuż obok wody, pojawia się także świętowanie ogniem. W niektórych miastach rozpala się tradycyjne duże ogniska w noc Aszury. Dzieci i młodzież gromadzą się wokół nich, tańcząc i intonując tradycyjne pieśni. Oczywiście nie może zabraknąć także fajerwerków i petard. Choć te ostatnimi czasy zostały bardziej uregulowane ze względów bezpieczeństwa. To jednak na ulicach, często pod nogi rzucane są tak zwane “wybuchowe diabełki”. Do kolejnych ważnych tradycji należy także postać Baba Achour, to fikcyjna postać “ojca Azury” który daje im prawo chodzenia od domu do domu i zbierania prezentów. Trochę stylem podobne do halloween’owe zbierania smakołyków. Niektórzy podczas Aszury przebierają się także w stroje znane z innych świąt, takich jak Boujlaad.
O tym jak dokładnie wygląda Ashura jeszcze Ci tu pewnie napiszę, przy okazji kolejnego początku roku muzułmańskiego za kilka miesięcy.. a Ty, daj znać, czy znane Ci się te tradycje?
